Montaż płyt warstwowych – aspekty formalne i praktyczne

Płyty warstwowe objęte normą zharmonizowaną PN-EN 14509:2010 Samonośne izolacyjno konstrukcyjne płyty warstwowe z dwustronną okładziną metalową – Wyroby fabryczne – Specyfikacje stosowane są głównie w budownictwie halowym. Jakość płyt powinna być potwierdzana na podstawie wyników wstępnego badania typu oraz badań prowadzonych w ramach zakładowej kontroli produkcji. Właściwości płyt producent powinien określić w dokumentacji towarzyszącej znakowaniu CE oraz potwierdzić deklaracją zgodności z normą wyrobu lub Aprobatą Techniczną ITB. Zawartość deklaracji WE opisana jest w normie PN-EN 14509 natomiast wzór krajowej deklaracji zgodności zamieszczony jest w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym. Prawidłowo wypełniona deklaracja zgodności jest ważnym dokumentem ponieważ zawiera m.in. przeznaczenie płyt oraz parametry techniczne gwarantowane przez producenta.  Deklaracja zgodności  nie musi towarzyszyć gotowym wyrobom. Obligatoryjne jest natomiast ich znakowanie CE, w przypadku zgodności z normą zharmonizowaną lub oznakowanie znakiem budowlanym w przypadku zgodności z Aprobatą Techniczną. Oznakowanie powinno być umieszczone na wyrobie bądź stanowić część dokumentacji towarzyszącej i stanowi potwierdzenie, że dla danego typu płyt przeprowadzone zostało wstępne badanie typu.

Niezależnie od tego jak dobrej jakości są płyty, aby spełniły swoje zadanie w przegrodzie budowlanej muszą być prawidłowo zamontowane. Sposób montażu powinien być odpowiedni dla danego typu płyty oraz zgodny z projektem. Przed przystąpieniem do montażu należy upewnić się czy w projekcie ściany osłonowej czy przekrycia dachowego zamieszczono wystarczającą ilość szczegółów konstrukcyjnych tj. grubość i materiał rdzenia płyt, grubość i kolor okładzin, rozpiętości przęseł, typ i rozmieszczenie łączników, sposób uszczelnienia styków podłużnych płyt. Drugim etapem prac przed przystąpieniem do montażu powinno by zweryfikowanie poprawności wykonania konstrukcji wsporczej pod względem dokładności wykonania. W przypadku konstrukcji stalowej zgodność wymiarów z projektem może zostać sprawdzona na podstawie wymagać zawartych w PN-B-06200:2002/Ap1:2005 Konstrukcje stalowe budowlane – Warunki wykonania i odbioru – Wymagania podstawowe. Dla podstawowych elementów konstrukcji nośnej odchyłki wymiarowe nie powinny przekraczać wartości:

  • odległość między sąsiednimi słupami ± 10 mm
  • odchylenie osi słupa od pionu 15 mm
  • strzałka wygięcia H/750, < 15 mm

Równie ważne jak nieprzekroczenie dopuszczalnych odchyłek konstrukcji nośnej jest zachowanie wymiarów i kształtu samych płyt warstwowych. Zapewnienie prawidłowych wymiarów płyt jest istotne nie tylko ze względów estetycznych ale również montażowych. W tablicy 1 zamieszczono wymagania w zakresie dopuszczalnych odchyłek na podstawie normy wyrobu.

Tab. 1. Dopuszczalne odchyłki dla płyt warstwowych

Wielkość Tolerancja (dopuszczalne maksimum)
Grubość płyty warstwowej D≤100mm                ±2mmD>100mm                ±2%
Odchylenie od płaskości (zgodnie z pomiarem długości L) Dla L=200mm – odchylenie od płaskości 0,6mmDla L=400mm – odchylenie od płaskości 1,0mmDla L>700mm – odchylenie od płaskości 1,5mm
Wysokość profilu metalowego (żebra ) (mm); (rys. 1) 5 < h ≤50mm           ±1mm50< h ≤100mm        ±2,5mm
Wysokość usztywnień profilu ds ≤1mm                   ±30% d1mm<ds ≤3mm        ±0,3%3mm<ds ≤5mm        ±10% ds
Długość płyty warstwowej L ≤ 3m ± 5mmL > 3m ± 10mm
Szerokość płyty warstwowej(rys. 2) w ± 2mm
Odchylenie od prostokątności(rys. 4) 0,006 x w ( nominalna szerokość pokrycia)
Odchylenie od prostoliniowości (na długości) 1mm na metr , maksimum 5mm
Wygięcie(rys. 3) 2mm na metr długości , maksimum 10mm8,5mm na metr szerokości dla profili płaskich – h≤10mm10mm na metr szerokości profili – h>10mm
Szerokość profilu (p) Dla h≤50mm       p:±2mm
Szerokość żeber (b1) i szerokość doliny fali (b2) Dla b1                  ±1mmDla b2                  ±2mm

 

Nie wszystkie powyższe wymiary są możliwe do sprawdzenia na budowie, ponieważ wymagają odpowiedniego oprzyrządowania, ale niektóre jak chociażby grubość, długość, szerokość płyty czy wygięcie są możliwe do wyrywkowego zweryfikowania w warunkach terenowych.

 

Rys. 1 Wysokość profilu metalowego
Rys. 1 Wysokość profilu metalowego

 

Rys. 2 Szerokość płyty warstwowej
Rys. 2 Szerokość płyty warstwowej

 

Rys. 3 Wygięcie płyty
Rys. 3 Wygięcie płyty

 

Rys. 4 Odchylenie od prostokątności
Rys. 4 Odchylenie od prostokątności

       

Sposób montażu płyt jest ściśle związany z typem płyty a dokładniej z wyprofilowaniem okładzin. W przypadku płyt ściennych można wyróżnić dwa podstawowe warianty zamocowania: mocowanie standardowe – łącznik przechodzi przez całą grubość płyty a jego łeb jest widoczny od strony zewnętrznej (ewentualnie łby zasłaniane są obróbkami blacharskimi) i tzw. mocowanie niewidoczne (wyprofilowanie styków podłużnych płyty umożliwia zakrycie łba łącznika). Przykłady tego typu zamocowań przedstawiono na rysunkach 5 i 6.

Rys. 5 Mocowanie widoczne
Rys. 5 Mocowanie widoczne
Rys. 6 Mocowanie niewidoczne
Rys. 6 Mocowanie niewidoczne

 

 

                                                                                   

Pierwszy sposób mocowania daje możliwość przytwierdzenia płyty kilkoma łącznikami na jej szerokości. Jednak wówczas miejsca mocowania pozostają widoczne. Natomiast dzięki zastosowaniu krytego złącza, można uzyskać jednolitą elewację, bez widocznych punktów mocowania. Pewną niedogodnością tej metody jest to, że płyta jest mocowana tylko na krawędziach – brak jest łączników w środku szerokości elementu warstwowego. Wymusza to takie zaprojektowanie rozwiązania konstrukcyjnego połączenia, aby przenosiło ono obciążenia odrywające wywołane ssaniem wiatru. W takim połączeniu może być jeden bądź kilka łączników na szerokości podpory oraz stalowa podkładka.

Rys. 7 Mocowanie płyty dachowej w garbie
Rys. 7 Mocowanie płyty dachowej w garbie

Podobnie jak w przypadku płyt ściennych do mocowania płyt dachowych najczęściej stosuje się łączniki przelotowe. Ważne jest, aby łącznik wkręcany był w grzbiet fali okładziny górnej – rys. 7. Przykręcenie łącznika w dole fali może spowodować, że w tym miejscu będzie gromadzić się woda i z czasem może dojść do jej wnikania do wnętrza obiektu. Z uwagi na zwiększenie nośności mocowania, wskazane jest aby między blachą okładziny a standardową podkładką zintegrowaną z łącznikiem umieszczona była tzw. kalotka tj. dodatkowa blacha uformowana w kształcie grzbietu okładziny.

 

Do mocowania płyt warstwowych stosowane są najczęściej wkręty samowiercące lub samogwintujące – rys. 8. Wkręty wykonane są ze stali ocynkowanej, rzadziej nierdzewnej oraz austenicznej. Z wkrętem zintegrowana jest podkładka stalowa lub aluminiowa średnicy 19 mm. Stosowane są również podkładki średnicy 16 mm ale łącznik z taką podkładką nie powinien być użyty bez dodatkowej podkładki rozkładającej obciążenie.

Rys. 8 Standardowy łącznik samowiercący
Rys. 8a. Standardowy łącznik samowiercący
Rys. 8b. Mocowanie płyt ściennych łącznikami przelotowymi
Rys. 8b. Mocowanie płyt ściennych łącznikami przelotowymi

 

 

 

 

 

 

 

Łączniki należy dokręcać przy wykorzystaniu elektronarzędzi umożliwiających ustawienie właściwego docisku łba do okładziny płyty. Zbyt mocne dokręcenie spowoduje trwałe wgniecenie okładziny. Z kolei zbyt słabe dokręcenie spowoduje, że płyta nie będzie dociśnięta do podpory. Po za tym w miejscu mocowania może powstać nieszczelność ponieważ uszczelka podkładki nie będzie dolegać do okładziny. Na rysunku 9 przedstawiono prawidłowy oraz nieprawidłowe dokręcenie łączników.

Rys. 9 Dokręcenie łączników
Rys. 9 Dokręcenie łączników

 

Fot. 1. Przeciągnięcie łba łącznika wraz z podkładką przez okładzinę zewnętrzną
Fot. 1. Przeciągnięcie łba łącznika wraz z podkładką przez okładzinę zewnętrzną

Rodzaj zastosowanej podkładki (materiał, średnica) są bardzo istotne z punktu widzenia nośności mocowania płyty. Często w katalogach systemowych płyt warstwowych podawana jest informacja o nośności łącznika w zależności od rodzaju podłoża, w którym będzie zamocowany. Należy zwrócić uwagę, że nie jest to tożsame z nośnością zamocowania płyty warstwowej. Najczęściej utrata nośności mocowania następuje w wyniku przeciągnięcia łba łącznika wraz z podkładką przez okładzinę zewnętrzną, w wyniku działania sił odrywających płytę od podpory. Siły te są znacznie mniejsze od nośności deklarowanej dla samego łącznika.  Przykład zniszczenia okładziny zewnętrznej spowodowanego przeciągnięciem łba łącznika wraz podkładką przedstawiono na fot. 1.

Właściwy dobór łączników oraz ich ilość są niezwykle istotne z uwagi na spełnienie wymagań w zakresie wytrzymałości oraz estetyki. Estetyka ma znaczenie zwłaszcza w przypadku elewacji z płyt standardowych z widocznym mocowaniem. Wówczas wgniecenia będą widoczne.

Niezależnie od sprawdzenia czy ilość zastosowanych łączników jest zgodna z projektem bardo ważne jest zwrócenie uwagi czy sposób zamocowania zaprojektowano na podstawie wytycznych producenta lub obliczeń indywidualnych. Z prowadzonych przez Instytut Techniki Budowlanej ekspertyz wynika, że często sprawa mocowania płyt jest bagatelizowana. Projekt nie zawiera takich informacji a montażyści stosują ilość łączników wynikającą z ich doświadczenia, co nie zawsze jest prawidłowe. Może prowadzić to do powstania awarii objawiających się w lokalnych wgnieceniach okładziny zewnętrznej czy wyboczenia blachy okładziny. Widok elewacji wykonanej z płyt warstwowych, które zostały zamocowane niedostateczną ilością łączników przedstawiono na fotografii 2.

Fot. 2 Płyty zamocowane jednym łącznikiem na szerokości
Fot. 2 Płyty zamocowane jednym łącznikiem na szerokości

 

W przypadku płyt z mocowaniem niewidocznym ważne jest zweryfikowanie czy mocowanie realizowane jest z wykorzystaniem blach rozkładających obciążenie oraz czy zgodnie z projektem ma być zastosowany jeden czy dwa łączniki na szerokości podpory.

Płyty warstwowe stosowane do wykonywania ścian osłonowych i przekryć dachowych, są wyrobem bardzo atrakcyjnym z uwagi na szybki montaż, właściwości izolacyjne, walory estetyczne. Należy jednak podkreślić, że ściana czy przekrycie dachowe spełni zakładane oczekiwania oraz oczekiwania odbiorcy pod warunkiem zaistnienia trzech czynników: projekt  techniczny poparty obliczeniami statycznymi, dobra jakość płyt, prawidłowy montaż. Dla tego tak ważne jest aby w ślad za dobrą jakością płyt szedł poprawny montaż. Aby to osiągnąć konieczne są szkolenia ekip montażowych podnoszące zarówno umiejętności jak i świadomość pracowników.

 

dr inż. Krzysztof Kuczyński

Zakład Konstrukcji i Elementów Budowlanych ITB

 


 

Wykorzystane materiały

    [1] PN-EN 14509:2010 Samonośne izolacyjno konstrukcyjne płyty warstwowe z dwustronną okładziną metalową – Wyroby fabryczne – Specyfikacje
    [2] PN-B-06200:2002/Ap1:2005 Konstrukcje stalowe budowlane – Warunki wykonania i odbioru – Wymagania podstawowe
    [3] Prace naukowo-badawcze Instytutu Techniki Budowlanej

WARSTWY – DACHY I ŚCIANY 3/2012

 

 

 

 

Udostępnij ten wpis

Post Comment