|
|
|
|
|
Polskie wymagania określające wykonawstwo prac wykończeniowych na tarasach i balkonach są w wielu miejscach zbieżne z analogicznymi wymaganiami niemieckimi. Dotyczy to na przykład zalecanych spadków, wysokości wyprowadzenia izolacji na pionowe, przylegające do tarasu części budynku, parametrów warstw ocieplających i wielu innych. Normy i wytyczne niemieckie są jednak lepiej opracowane w detalach, dodatkowo obejmują zagadnienia w polskich normach i wymaganiach w ogóle nie ujęte. W trakcie tego opracowania zostaną przedstawione konkretne przykłady takich luk w polskich przepisach budowlanych.
Prace wykończeniowe na tarasach i balkonach powinny być wykonane w sposób gwarantujący ich długotrwałą eksploatację. Jest to trudne do osiągnięcia z powodu warunków atmosferycznych – deszczu, mrozu i skoków temperatur. Woda deszczowa musi zostać odprowadzona – po powierzchni okładziny lub pod nią – do wpustów lub rynien. Skoki temperatur latem dochodzące do kilkudziesięciu stopni Celsjusza muszą zostać przejęte przez odpowiednio zaprojektowane i wykonane dylatacje. Wszystkie materiały budowlane użyte do wykończenia balkonów i tarasów muszą być mrozoodporne i odporne na korozję biologiczną.
 |
Oddziaływanie wody na balkonie wykończonym płytkami ceramicznymi przedstawione jest na rys. 1, 2 i 3. Woda wnika przez mikropory w fudze lub mikropęknięcia na styku fuga – płytka pod okładzinę, nasącza jastrych i zatrzymuje się w zagłębieniach znajdujących się w warstwie izolacji przeciwwodnej. Po nagrzaniu okładziny przez słońce powstaje ciśnienie pary wodnej i woda ponownie wydostaje się spod okładziny, zostawiając jednak na powierzchni fugi wapienne wykwity. Natomiast zimą woda zamarza i doprowadza niejednokrotnie do odprysków na płytkach.
Najważniejsze niemieckie wytyczne regulujące sprawy związane z układaniem płytek ceramicznych na tarasach i balkonach oraz z prawidłowym wykonywaniem jastrychów
i uszczelnień przeciwwodnych, zawarte są w sześciu dokumentach wyszczególnionych na końcu opracowania.
Zagadnienia poruszone w dokumentach [3] i [5] dotyczą uszczelnień alternatywnych i wykonawstwa robót okładzinowych metodą cienkowarstwową i nie są w Polsce określone żadnymi przepisami. Część zagadnień określonych w dokumencie [2] jest zbieżna z polskim dokumentem [7].
Najważniejsze zasady dla robót wykończeniowych na tarasach i balkonach wynikające z wyżej wymienionych dokumentów to:
– jastrychy wykonywać z drenażem antykapilarnym lub z uszczelnieniem alternatywnym [2]
– spadki powierzchni tarasu 1 – 2% [2]
– dylatacje okładziny w odstępach 2 – 5 m w zależności od nasłonecznienia i koloru okładziny; szerokość fugi dylatacyjnej minimum 10 mm [2]
– jastrychy na warstwie oddzielającej – minimalna grubość 50 mm, zbrojone, zalecane stosowanie cementu trasowego, wytrzymałość na ściskanie minimum 20 MPa [6]; [2]
– jastrychy na warstwie ocieplającej – minimalna grubość 55 mm, wytrzymałość na ściskanie minimum 20 MPa [6]
– jastrychy wiążące z podłożem – minimalna grubość 30 mm, wytrzymałość na ściskanie minimum 30 MPa [6]
– wyprowadzenie warstw uszczelniających na pionowe części budynku przyległe do tarasu minimum 15 cm [1]
– płytki ceramiczne kleić stosując zasadę pełnego pokrycia spodu płytki klejem [5]
– do przyklejania płytek stosować zaprawy elastyczne o podwyższonych wymaganiach – C2 wg [4]
Tematy poruszone w niniejszym opracowaniu dotyczą trzech przekrojów normalnych (dwóch przekrojów przez taras, jednego przekroju przez balkon) oznaczonych w tekście jako rys. 4, 5 i 6. Wszystkie rysunki pochodzą z dokumentu [2].
Balkon jest niewątpliwie łatwiejszym przypadkiem w stosunku do tarasu ze względu na mniejsze rozmiary, brak ocieplenia i paroizolacji, a więc w konsekwencji znacznie mniejszą liczbę warstw. Rys. 4 pokazuje przypadek, w którym mostek cieplny powstający w miejscu styku płyty balkonowej ze stropem jest likwidowany dzięki zastosowaniu systemu zbrojenia dokręcanego po zamontowaniu pionowej izolacji. Ponieważ wcześniej rozwiązania te nie były znane w praktyce, przy wielu remontach projektanci stoją przed dylematem – albo zostawiają mostek cieplny, albo projektują izolację od góry, od czoła i od dołu płyty wspornikowej, tworząc układ warstw bardzo podobny do tarasowego.
Na balkonie wystarczającym zabezpieczeniem przeciwwodnym jest tzw. uszczelnienie alternatywne lub zespolone (z niemieckiego „Alternative Abdichtung” lub „Verbund-abdichtung”). Uszczelnienie alternatywne jest to zaprawa, którą nanosimy na wyrównane podłoże ze spadkiem. Po zastygnięciu tworzy ona nieprzepuszczalną dla wody powłokę
o szorstkiej powierzchni. Bezpośrednio do niej mocujemy płytki ceramiczne. Uszczelnienie to chroni wszystkie warstwy znajdujące się pod nim, w tym również szpachlę wyrównawczą i jastrych.
Układ warstw na balkonie z zastosowaniem materiałów firmy Sopro przedstawiony jest na rys. 7.
Natomiast rysunki 5 i 6 przedstawiają dwa warianty rozwiązania warstw na tarasie:
Na rysunku 5, oprócz uszczelnienia według DIN 18195 (2 x papa termozgrzewalna pod jastrychem), bezpośrednio pod płytkami znajduje się dodatkowo uszczelnienie alternatywne, które ma nas ustrzec przed negatywnymi skutkami zjawisk przedstawionych na rysunkach 1, 2 i 3, tzn. przed wnikaniem wody w jastrych, wykwitami wapiennymi i odpryskami na płytkach.
Rys. 4. Konstrukcja okładzinowa na balkonie z uszczelnieniem alternatywnym |
Podstawową sprawą przy wykonywaniu prac okładzinowych na tarasie jest koordynacja spraw związanych ze spadkami, dylatacjami i planem płytek ceramicznych. Sprawy te powinny być uzgodnione przed wykonaniem jastrychu tak, żeby odstęp między dylatacjami był dopasowany do wymiaru płytek i planu rozmieszczenia płytek na tarasie w celu zminimalizowania ich cięcia oraz by był on logicznie związany ze spadkami. Gdy występują bowiem spadki schodzące się do wewnątrz, do odpływów znajdujących się w powierzchniach tarasu, istnieje konieczność wykonania dylatacji na liniach przełomu spadków.
Opis prawidłowego wykonania uszczelnienia alternatywnego i prac okładzinowych z zastosowaniem systemu materiałów Sopro, przy uwzględnieniu zasad zawartych w [2], [3], [4] i [5] znajduje się poniżej.
Przed naniesieniem zaprawy uszczelniającej na powierzchnię tarasu sprawdzamy spadki. Powinny one wynosić 1,0 – 2,0 % i być skierowane we właściwą stronę. Spadki powinny być wykonane pod warstwą ocieplenia. Można wyrobić je jastrychem (przy konieczności szybkiego wykonania prac stosować szybkowiążące spoiwa np. Sopro Rapidur B1) lub szpachlą Sopro AMT 468.
Rys. 5. Konstrukcja okładzinowa na tarasie z uszczelnieniem wg DIN 18195 i uszczelnieniem alternatywnym |
Dylatacje w jastrychu powinny znajdować się w odstępach 2 – 5 m i powinny być przeniesione do powierzchni okładziny. Jeżeli w jastrychu nie ma dylatacji, to trzeba je wykonać przed nałożeniem zaprawy uszczelniającej. Robimy to np. przy pomocy szlifierki kątowej, nacinając powierzchnię szlichty na głębokość 2 cm. W tym miejscu na dylatacji przyklejamy przy pomocy zaprawy uszczelniającej taśmy uszczelniające Sopro DBF 638.
Następnie nakładamy zaprawę uszczelniającą Sopro DSF 523 na całą powierzchnię tarasu na dobrze zwilżony jastrych. Po jej zastygnięciu (5 – 6 h) nakładamy kolejne warstwy uszczelnienia tak, żeby ich łączna grubość wynosiła min. 2 mm.
Krytycznym miejscem, w którym bardzo często występują nieszczelności, jest styk ściana–podłoga. W tym miejscu również należy wkleić taśmę uszczelniającą Sopro DBF 638.
Po obeschnięciu powłoki uszczelniającej możemy przystąpić do mocowania płytek ceramicznych. Należy zrobić to obowiązkowo przy pomocy elastycznej zaprawy klejowej mogącej przenieść naprężenia termiczne powstające przy skokach temperatur. Prace te powinny zostać przeprowadzone taką technologią, aby zostało osiągnięte pełne przyleganie zaprawy klejowej od spodu płytki. W przeciwnym bowiem wypadku woda wnikająca
w pustki znajdujące się pod płytkami doprowadzi do oderwania ich od podłoża, ponieważ po zamarznięciu zwiększa swoją objętość. Optymalne w tym przypadku są elastyczne półpłynne zaprawy, np. Sopro VF 413. Zaprawa ta dzięki swej półpłynności umożliwia łatwe osiągnięcie optymalnego wypełniania pod płytką. Z drugiej strony jest elastyczna i osiąga wysoką przyczepność do podłoża. Jest więc przy zastosowaniu prawidłowej technologii pracy gwarancją dobrego mocowania płytek ceramicznych.
Rys. 6 Konstrukcja okładzinowa na tarasie z uszczelnieniem wg DIN 18195 i drenażem |
Rysunek 6 przedstawia alternatywne rozwiązanie warstw na tarasie, gdzie oprócz uszczelnienia według DIN 18195 zastosowano podjastrychowe maty drenujące i przydrzwiowe kratki odwadniające. Odprowadzenie wody z tarasu odbywa się w tym przypadku dwupoziomowo – po powierzchni tarasu i pod okładziną, po warstwie uszczelnienia. Odpływ wody na tak rozwiązanym tarasie pokazany jest na rys. 8.
Meta drenażowa AquaDrain®FE+ (1) odprowadza wodę we wszystkich kierunkach. Woda gromadząca się na zakładkach pap termozgrzewalnych lub zagłębieniach nie ma kontaktu
z jastrychem, nie jest więc podciągnięta w strefę płytek, lecz po nagrzaniu okładziny po prostu odparowuje przez drenaż. Kratki przydrzwiowe (2) umożliwiają zmniejszenie wysokości wyprowadzenia izolacji na elementy pionowe z 15 na 5 cm. Kolejnym elementem systemu AquaDrain®FE+ są brzegowe profile osłaniające i odprowadzające wodę (3). Płytki ceramiczne są przyklejone elastyczną zaprawą cienkowarstwową Sopro VF 413 (5) do jastrychu (4) wykonanego wg zaleceń [2] ze spoiwa do wykonywania jastrychów Sopro Rapidur B1
i zafugowane elastyczną fugą cementową Sopro FL lub Sopro®Saphir 15 (6). Zasady dylatowania powierzchni są analogiczne, jak w przypadku przekroju z uszczelnieniem alternatywnym.
Rys. 7 Układ warstw na balkonie – materiały firmy Sopro: |
Innym wariantem systemu drenażowego jest AquaDrain®T+ przeznaczony do luźno układanych okładzin tarasowych (płyt betonowych, bruku klinkierowego itp.). Przedstawiony jest on na rys. 10.
System AquaDrain®T+ (podobnie jak system AquaDrain®FE+) składa się z trzech składników: maty, kratki oraz profili osłaniających i odprowadzających wodę. Mata „AquaDrain®T+” ułożona jest bezpośrednio na uszczelnieniu. W związku z tym nierówności powstające na zakładkach pap termozgrzewalnych przenoszą się na wykończoną flizeliną, górną powierzchnię maty. Stąd konieczność „zgubienia” tych nierówności warstwą 15 – 20 mm ostrego, płukanego piasku, na którym układane są już płyty okładzinowe. W strefie brzegowej (ok. 30 cm) płyty mocowane są na zaprawie cementowej. Fugi (4 – 6 mm) wypełnione są również piaskiem. Dylatacje w takim tarasie nie są już potrzebne. Kompensacja naprężeń następuje na fugach.
Rys. 8 System drenażowy AquaDrain®FE+ firmy Gutjahr. |
|
Rys. 9 Wysokość wyprowadzenia izolacji pionowej przy zastosowaniu kratki AquaDrain Flex firmy Gutjahr, wysokość ta zmniejsza się do 5 cm. Analogicznie jest na rys. 8 i 10. |
|
Rys. 10 System drenażowy AquaDrain®T+ firmy Gutjahr. |
Marek Głowacki
Tomasz Witczak
Literatura
1. DIN 18195 „Bauwerksabdichtungen” / „Uszczelnienia budowli” (08.2000), Teil 2 / Część 2 – „Materiały”, Teil 5 / Część 5 – „Uszczelnienia przeciwko wodzie bez ciśnienia na stropach i w pomieszczeniach mokrych.”
2. ZDB–Merkblatt „Belagskonstruktionen mit Fliesen und Platten ausserhalb von Gebäuden.” / „Konstrukcje okładzinowe z płytek ceramicznych i płyt na zewnątrz budynków.” (07.2002)
3. ZDB–Merkblatt „Hinweise für die Ausführung von Abdichtungen im Verbund mit Bekleidungen und Belägen aus Fliesen und Platten für den Innen- und Aussenbereich.”/„Wskazówki do wykonywania uszczelnień alternatywnych pod okładzinami z płytek ceramicznych i płyt wewnątrz i na zewnątrz.” (08.2000)
4. DIN EN 12004 „Mörtel und Klebstoffe für Fliesen und Platten. Definitionen.“ / „Zaprawy klejowe do płytek ceramicznych i płyt. Definicje.”(07.2001)
5. DIN 18157 „Ausführung keramischer Bekleidungen im Dünnbettverfahren.“ / „Wykonanie okładzin ceramicznych metodą cienkowarstwową.” (07.1979)
6. BEB–Merkblatt „Hinweise für Estriche im Freien, Zementestriche auf Balkonen und Terrassen.“ / „Jastrychy ceramiczne na balkonach i tarasach.” (07.1999)
7. „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych.” T1. „Budownictwo ogólne.” (01.1990)
