|
|
| Fot. 1. |
W każdej strefie klimatycznej, w każdej kulturze, w każdym okresie w historii ludzie dążyli do tego, aby mieszkać „ciepło i sucho”.
Ewolucja domu przechodziła przeróżne etapy, jednak najlepsze warunki zapewniały budynki – a więc najprościej mówiąc ściany i dach. One także rozwijały się w różnych kierunkach. Początkowo do budowy ścian używano gliny i kamienia, jednak tam gdzie nie występował kamień naturalny, budowniczowie najwcześniej zdobyli umiejętność formowania cegieł z iłu i gliny oraz utwardzania ich w ogniu, by mogły przetrwać wieku.
Jedna z najprostszych olbrzymich budowli – wieża w Babilonie (2000–1700 p.n.e.) powstała z około 85 milionów cegieł. W Polsce dowody stosowania cegieł ceramicznych znajdujemy już w X wieku naszej ery, jednak największy rozwój tego materiału budowlanego zanotowano w XIV wieku.
Początkowo uniwersalnym materiałem ceramicznym do budowy domów była cegła pełna, jednak w ciągu stuleci powstały coraz to nowe, oryginalne jej odmiany. Motorem tego rozwoju był zarówno postęp w zakresie wytwarzania ceramicznych materiałów ściennych jak i nauk stosowanych – wytrzymałości materiałów i mechaniki budowli a także dyscyplin naukowych ogólnie nazwanych fizyką budowli.
|
|
| Fot. 2. |
Obok cegły ceramicznej pełnej pojawiło się wiele innych wyrobów o zróżnicowanych właściwościach.
Ich zalety decydują o szerokim zastosowaniu w budownictwie, a powodzenie zyskały m.in. dzięki:
• bardzo małej wilgotności sorpcyjnej – ściany wykonane z ceramiki w eksploatowanych budynkach mają wilgotność nie przekraczającą 1,5% masy, a od strony południowej nawet 0,5% masy.
• przepuszczalności umożliwiającej dyfuzję pary wodnej, przez ścianę co sprzyja stworzeniu dobrego mikroklimatu wewnątrz pomieszczeń
• szybkim odsychaniu zapewniającym trwałość niską wilgotność ściany
• dużej akumulacji i stateczności cieplnej, zapobiegającej znacznym wahaniom temperatury wewnątrz pomieszczeń
• stosunkowo dużej izolacyjności cieplnej ścian zewnętrznych umożliwiającej wykonanie tych ścian bez użycia materiałów termoizolacyjnych – w określonej grupie wyrobów
• dużej wytrzymałości – w niektórych krajach budynki z murowanymi ścianami nośnymi z wyrobów ceramicznych osiągają wysokość kilkunastu kondygnacji
• ognioodporności
• wyjątkowej trwałości, ognioodporności na działanie czynników atmosferycznych oraz dobrym zachowaniu się w środowiskach chemicznie agresywnych.
Ceramiczne materiały budowlane umożliwiają dużą swobodę architektonicznego kształtowania obiektów oraz ułatwiają dostosowanie obiektu do założonej funkcji; a w trakcie realizacji nie wymagają ciężkiego sprzętu montażowego. Same ściany mogą dzięki cegłom charakteryzować się estetycznymi formami przestrzennymi i powierzchniowymi.
Rodzaje
Obiegowa opinia, że dom z cegły jest solidny, ciepły i zdrowy; jest prawdziwa pod warunkiem, że zastosowane materiały są umiejętnie dobrane i właściwie połączone. Ceramiczne materiały ścienne są wyrobami przeznaczonymi do wykonywania konstrukcji przenoszących przede wszystkim siły ściskające np. ścian, sklepień, filarów i słupów. W zależności od kształtu i przeznaczenia, wyroby te dzielą się na następujące grupy:
– wyroby konstrukcyjne – w tym murowe cegły i kształtki elewacyjne i licowe
– wyroby konstrukcyjno-osłonowe
– wyroby osłonowe
– wyroby do ścianek działowych
– wyroby z prefabrykatów ściennych ceramiczno-betonowych i prefabrykaty.
|
|
||
| Fot. 3. | Fot. 4. |
Do budowy ścian stosuje się materiały ceramiczne pełne i drążone, wypalone w temp. 850–1100°C. Są to wyroby charakteryzujące się dużą wytrzymałością i gęstością objętościową, małymi wymiarami (zwykle 3 j.c.) niską izolacyjnością cieplną, ale wiele z nich wykazuje dużą odporność na działanie kwasów i zasad.
Do wyrobów konstrukcyjno-osłonowych zalicza się cegły i pustaki, w których objętość dążeń wynosi zwykle 25–50%, a drążenia mają zwykle układ szczelinowy przy zachowaniu pionowego układu w murze. Objętość tych materiałów jest zazwyczaj większa i wynosi zwykle 6–20 j.c., ich wytrzymałość jest stosunkowo duża przy dość dobrej izolacyjności cieplnej.
Wyroby osłonowe – pustaki lub kształtki których drążenia zajmują 40–60% objętości, są większe i szersze, częściowo wypełnione materiałem termoizolacyjnym. Objętość tych wyrobów jest duża, jednak wytrzymałość mniejsza. W większości przypadków izolacyjność cieplna jest bardzo dobra.
Wyroby przeznaczone do wznoszenia ścianek działowych mają niewielką wytrzymałość i średnią gęstość objętościową, przy czym ostatnio ścianki działowe wykonuje się także przy użyciu pustaków ceramicznych posiadających drążenia szczelinowe prostopadłe do lica ścianki.
Dzięki zróżnicowanym właściwościom, materiały ceramiczne stosuje się do budowy różnych ścian. Wiele czynników ma wpływ na powodzenie i popularność ściany warstwowej, która okazała się optymalnym rozwiązaniem – zapewnia bowiem odpowiednią wytrzymałość, minimalizowanie rzutu powierzchni ścian w stosunku do rzutu obiektu oraz zachowanie korzystnych warunków cieplno-wilgotnościowych. W murze warstwowym można wydzielić następujące dokumenty:
– ściana nośna/ceramika, gazobeton
– warstwa ocieplająca
– pustka powietrzna
– warstwa elewacyjna.
Ściana konstrukcyjno-nośna przejmuje ciężar kondygnacji i dachu oraz zatrzymuje ciepło, z kolei elewacja klinkierowa lub licowa to dodatkowa osłona i estetyczny wygląd.
Ważnym czynnikiem jest trwałość elewacji licowych, które w odróżnieniu od tynków muszą być regularnie odnawiane – nie wymagają żadnych zabiegów konserwacyjnych.
|
|
||
| Fot. 5. | Fot. 6. |
Rodzaje elewacji z cegieł
Wśród cegieł okładzinowych rozróżniamy: klinkier ceramiczny, cegły klinkierowe, cegły licowe i cegły formowane ręcznie. Surowcem wykorzystywanym w produkcji cegieł elewacyjnych są specjalne gliny ognioodporne bez domieszek margla, pirytu i innych związków mających wpływ na trwałość, wytrzymałość i jakość wyrobów. Po wypale w temp. ok. 1100°C otrzymuje się wyroby o zwartej, spieczonej strukturze. Każda firma produkująca cegły okładzinowe korzysta ze swoich złóż, których jakość i właściwości decydują o wyglądzie finalnym wyrobu.
Klinkier ceramiczny firmy Röben pochodzi z Kannenbacker – regionu znanego ze znakomitych złóż gliny, która wypala się na biały kolor i inne jasne odcienie. Nieocenioną cechą białej elewacji z klinkieru ceramicznego firmy Röben jest to, że kurz zmywany jest przez deszcz, a elewacja pozostaje zawsze czysta.
Cegła klinkierowa występuje w wielu odmianach. W zależności od użytego surowca do produkcji oraz sposobu wypalania, cegły elewacyjne mają różne zabarwienia.
Najpopularniejsze są kolory naturalne – odcienie czerwieni i brązu. Te znajdują się w ofercie niemal każdej firmy produkującej klinkier. Obok nich występują też cegły w kolorze niebieskim, białym, żółtym. Ich powierzchnia może być gładka (najczęściej) lub ryflowana. Niektóre firmy oferują także wyroby o powierzchni płaskowanej. Technologia wypalania umożliwia także uzyskanie specyficznych przebarwień, cieni a także ożużleń, będących wynikiem gry ognia w piecu. Należy tu dodać możliwość łączenia faktur i barw, dzięki którym uzyskuje się powierzchnie cegieł np. gładką podpalaną, podpalaną ryflowaną itd.
Przy lekkim uderzeniu dwóch cegieł klinkierowych o siebie słychać jasny, klarowny dźwięk.
Cegła licowa w dwuwarstwowym murze utrzymuje w zimie ciepło w pomieszczeniu, a w lecie zapewnia przyjemny chłód.
Stosowanie dawnych technik wypału pozostawia resztki węgla na powierzchni, nadaje cegłom licowym charakterystyczny wygląd. W przypadku cegły licowej formowanej ręcznie mamy wrażenie, iż każda pojedyncza cegła jest pojedynczym egzemplarzem o rustykalnym wyglądzie lica. Do złudzenia przypomina starą, dobrą cegłę.
Poza cegłą o typowych wymiarach, produkowane są cegły licowe modularne, wymiarami dostosowane do pustaków ceramicznych, z których muruje się ściany zewnętrzne. Niektóre wyroby mają dodatkowo fazowane krawędzie i zaokrąglone naroża. Z myślą o detalach firmy produkują cegły kształtowe. Powstają one w specjalnych, niezależnych od bieżącej produkcji urządzeniach.
Dzięki cegłom kształtowym elewacje przeplata się lizenami, kunsztownie wykonanymi występami murów, zaokrąglonymi otworami w murze: Dzięki nim wykonuje się z dużą starannością okapniki (wklęsłe i wypukłe), podokienniki, gzymsy, odsadzki, stopnie schodów.
