Elewacja w przypadku budynku pełni podobną funkcję, jak strój dla człowieka: dobrze dobrana, nie tylko przyciąga uwagę i sprawia, że obiekt robi wrażenie na oglądających, ale też przy jej pomocy można zamaskować drobne błędy, niedociągnięcia i braki. Ponadto chroni konstrukcję przed negatywnym wpływem warunków atmosferycznych, zabezpiecza ją przed zniszczeniem. W dużej mierze decyduje o estetyce budynku. Warto jednak pamiętać, że powinna ona być gustowna, pasować do bryły budynku, harmonizować z otoczeniem.
Najpopularniejszymi materiałami, służącymi do wykańczania elewacji, są tynki. Ale – obok nich – istnieje wiele innych, których zastosowanie pozwala nadać budynkowi indywidualny charakter i styl – m.in. okładziny z płytek kamiennych lub konglomeratu bądź betonowe imitujące kamień. Można je mocować metodą lekką suchą – układając na ruszcie bez użycia zaprawy, lub wykonać jako ściankę elewacyjną.
Okładziny kamienne
To popularny sposób wykończenia elewacji budynku. Kamień jest materiałem odpornym na szkodliwe działanie warunków zewnętrznych, trwałym, do minimum ograniczającym konieczność wykonywania zabiegów konserwacyjnych. Wyróżniają go też oryginalna faktura i barwa. Najpopularniejszymi skałami, stosowanymi do wykańczania elewacji budynków, są granit, piaskowiec i wapień. Granit charakteryzuje się ziarnistą strukturą, wyjątkową twardością i wytrzymałością oraz brakiem wrażliwości na oddziaływanie czynników atmosferycznych. Szerokie zastosowanie w wykańczaniu elewacji ma piaskowiec, który – po uprzedniej obróbce kamieniarskiej – znakomicie chroni budynek i nadaje mu niepowtarzalny urok i styl. Ponadto jako materiał elewacyjny wykorzystywane są też otoczaki, kamienie łupane i zlepieńce z różnych materiałów skalnych.
Okładziny kamienne oferowane są w postaci płyt o zróżnicowanej wielkości, fakturze (np. naturalnej, polerowanej, fakturowanej) i barwie. Elewacja z kamieni (otoczaków) lub płyt jest bardzo eleganckim i efektownym wykończeniem. Wykonywana jest przede wszystkim jako tzw. obmurówka.
Alternatywą – cieńszą i lżejszą – są elewacje z płytek z kamienia naturalnego.
Okładziny betonowe
To tańszy sposób na uzyskanie podobnego efektu, jak przy zastosowaniu okładzin z kamienia naturalnego czy płytek kamiennych. Kamienie elewacyjne wykonane z betonu idealnie imitują swe pierwowzory zarówno pod względem tekstury powierzchni licowej (chropawej, nierównej), jak i kształtu oraz barw. Wrażenie autentyczności potęgują światłocień, przebarwienia, żyłkowania. Walory dekoracyjne podnosi też kolorystyka, wykorzystująca naturalne barwy występujące w przyrodzie.
Okładziny betonowe charakteryzują się trwałością, odpornością na działanie czynników atmosferycznych, niską nasiąkliwością, wysoką wytrzymałością. Są niepalne, mrozoodporne, a dzięki temu, iż są barwione w masie – nie blakną pod wpływem promieni słonecznych.
W porównaniu z naturalnymi płytami kamiennymi są one też znacznie prostsze w montażu, ponieważ są lżejsze i mają równy płaszczyznowy rewers.
Betonowe kamienie elewacyjne wytwarzane są z surowców naturalnych; są więc materiałem ekologicznym i przyjaznym środowisku. Szeroka oferta wzorów i kolorów pozwala na swobodne dopasowanie ich do bryły budynku oraz jego otoczenia. Ich zastosowanie umożliwia ukształtowanie wizerunku domu, ozdobienie go, nadanie mu naturalnego piękna. Różnica pomiędzy okładzinami naturalnymi a betonowymi jest praktycznie niezauważalna. Uzupełnieniem oferty są kształtki, daszki i inne elementy wykończeniowe.
Bardzo interesującą propozycją są np. okładziny imitujące okrąglak, czyli kamień rzeczny, o charakterystycznych obłych krawędziach i wygładzonych formach różnej wielkości. Podobnie jak kamienie naturalne, ich betonowe repliki wyglądają, jakby rzeźbiła je woda – część ma kształt zbliżony do kuli, co ma oznaczać, że długo w niej przebywały narażone na ścieranie, a wskutek jego intensywności zatraciły najmniejsze kanty i nierówności. Inne przypominają owale lub okruchy skalne – z zaoblonymi pod wpływem działania wody krawędziami. Kompozycje te dają wrażenie ściany ułożonej z prawdziwych kamieni, zapewniając wspaniały efekt dekoracyjny. Dzięki różnym formom, nawet niewielka powierzchnia wyłożona nimi sprawia wrażenie prawdziwie naturalnej.
Montaż i pielęgnacja
Elewacje z płytek z kamienia naturalnego lub sztucznego są lżejsze od obmurówki, z tego też względu mogą być stosowane nie tylko w domach nowo budowanych, ale i w remontowanych.
Ich walorem jest również prostota montażu – przykleja się je łatwo, więc prace można wykonać we własnym zakresie. Należy jednak podkreślić, że lepiej zlecić je fachowcowi – elewacja wykonana będzie szybciej, bez błędów. Specjalista doskonale wie, kiedy okładzinę można układać, dobierze odpowiednią zaprawę klejową, zastosuje odpowiednią metodę ich montażu. Ważna jest znajomość cech materiału, który będzie układany na elewacji – jego wymiarów, masy, sposobu ułożenia (układane mają być na styk czy wymagają fugowania) – oraz odpowiednie przygotowanie podłoża.
Efekt wizualny w dużej mierze zależy od sposobu ułożenia płytek. Warto zadbać, by zostały one tak rozplanowane i zabudowane, by obraz spoin był równomiernie rozproszony.
Pielęgnowanie elewacji z płytek kamiennych i imitujących kamień nie jest skomplikowane. Są to materiały trwałe, odporne na działanie czynników atmosferycznych. Jednak po kilku latach warto przeprowadzić zabiegi odświeżające i oczyścić elewację.
W przypadku płytek betonowych może pojawić się specyficzny problem wykwitu, czyli białego nalotu. Jest to zjawisko może niezbyt estetyczne, ale naturalne. Postąpić można dwojako: przy pomocy specjalnych środków usunąć nalot lub pozostawić wolną rękę naturze – wykwit powinien samoistnie, na skutek działania czynników atmosferycznych, zniknąć po kilku latach od pojawienia się.
Opr. E.D.
Fot. Waldemar Mulhstein
