?Podróże kształcą? to pewnie truizm, ale jeżeli się głębiej zastanowić, to w każdym etapie podróży znajduje się wiele obserwacji, które budzą refleksje i stanowią pewnego rodzaju doświadczenie zawodowe.
Fot. 1. Typowy plac budowy.
|
Fot. 2. Przygotowane zbrojenia.
|
Takie właśnie skojarzenia budzi przypatrywanie się budownictwu w rejonie basenu Morza Karaibskiego. Jest to budownictwo w strefie klimatycznej gorącej, gdzie średnie temperatury roczne, w poszczególnych miesiącach wahają się pomiędzy 27 i 31°C, a dni deszczowych jest w miesiącu 5 do 7. Dla jasności trzeba powiedzieć, że PKB per capita Dominikany stanowi ok. 50?60% PKB w Polsce.
Fot. 3. Zbrojenie ławy fundamentowej z kierunkowym zbrojeniem ścian.
|
Fot. 4. Wiązanie zbrojenia ławy fundamentowej.
|
Przeciętne dominikańskie budownictwo mieszkaniowe to stosunkowo biedne budynki wolnostojące o powierzchni od 60 do 70 m2, czasami piętrowe. W miastach przeważa budownictwo najwyżej 2?3 kondygnacyjne. Nie brakuje tam jednak ponadstandardowych budynków jednorodzinnych (typu rezydencja) o powierzchni 200?300 m2; dwukondygnacyjnych, często z niedużym basenem kąpielowym na działce.
Budynki użyteczności publicznej, czyli najczęściej hotele, praktycznie znajdujące się tylko w strefie przybrzeżnej. Są to obiekty maksimum 4 piętrowe.
Fot. 5. Ściany nośne ze zbrojeniem trzpieni żelbetowych.
|
Fot. 6. Widok zabetonowanej płyty stropowej.
|
Technologie realizacji obiektów budowlanych są w dużym stopniu uproszczone i oparte głównie na niskowykwalifikowanej sile roboczej. Stosowane materiały i technologie uwarunkowane są w największym stopniu panującym tu klimatem, który jest w miarę stabilny i bez znaczących różnic temperatur. Nie widać jednak żadnej dbałości o tzw. porządek i ład na placu budowy, co stwierdziliśmy na wielu obiektach (Fot. 1.).
Oprócz betonowania znacznych objętości masy betonowej, całość prac na budowie wykonywana jest ręcznie. Pozytywne zainteresowanie autorów wzbudziło dość precyzyjne przygotowywanie zbrojeń elementów żelbetowych (Fot. 2.). Charakterystycznym jest stosowanie do wykonania strzemion podobnej średnicy prętów jak zbrojenie główne (? 10).
Fot. 7. Stropy zespolone (płyta żelbetowa na stalowych kratowych żebrach).
|
Fot. 8. Betonowe pustaki ścienne.
|
Ze względu na to, że wyspy karaibskie składają się głównie ze skały koralowej, nie stosuje się w Dominikanie tradycyjnych wykopów, z zachowaniem minimalnych głębokości przemarzania. Łopatę i koparkę zastępuje tu młot pneumatyczny, w związku z czym głębokość posadowienia nie przekracza 50 cm, a budynki są w większości niepodpiwniczone.
Najczęściej fundamenty stanowi ciągła ława żelbetowa, zbrojona stalą żebrowaną ? 10?12 mm, z wypuszczonymi kierunkowymi prętami pionowymi, wchodzącymi w pustaki betonowe ściany oraz żelbetowe słupki jej użebrowania (Fot. 3.). Łączenie prętów wykonywane jest najczęściej, tak jak u nas, drutem wiązałkowym (Fot. 4.), a fundamenty betonuje się betonem towarowym. Ze względu na przyspieszony proces wiązania betonu, fundamenty z betonu wykonywanego na miejscu budowy są stosowane tylko w przypadku niedużych obiektów.
Fot. 9. Ściana z pustaków z prętami kierunkowymi.
|
Fot. 10. Ściana przyziemia z niezabetonowanym trzpieniem żelbetowym.
|
Konstrukcję nośną budynku stanowi żelbetowa konstrukcja słupowo-belkowa, o przekroju słupków ok. 20?20 cm, wylewana na mokro, z betonu ok. B-15 do B-20, słabo zagęszczonego. Wymiennie stosuje się tu konstrukcję murową z wtopionymi słupkami i ryglami żelbetowymi (Fot. 5.). Beton jest najczęściej przygotowywany w prymitywny sposób na budowie poprzez mieszanie ręczne na płachcie. Konstrukcję stropu najczęściej stanowi żelbetowa płyta jedno- lub dwukierunkowo zbrojona o gr. 12 do 14 cm, zalewana betonem towarowym (Fot. 6.). Spotkaliśmy również konstrukcję stropu o dużej rozpiętości opartą na elementach stalowych (Fot. 7.). Na placu budowy używany jest głównie cement portlandzki workowany, odpowiadający polskim markom cementu CP-15 i CP-25.
Ściany zewnętrzne, jak i wewnętrzne, wykonywane są najczęściej z pustaków betonowych, wielootworowych, grubości ok. 20?22 cm, które układane są na stosunkowo dużej ilości zaprawy cementowej (Fot. 8.). Wkładając w niektóre z otworów pojedyncze pręty zbrojeniowe i wypełniając te otwory betonem niskiej klasy, praktycznie nie zagęszczanym, mieszkańcy Karaibów próbują stworzyć bardziej stabilną konstrukcję murową (Fot. 9, 10.). Pustaki ścienne mają drobno rowkowane powierzchnie boczne, które ułatwiają tynkowanie, najczęściej tynkiem cementowo-wapiennym o grubości warstwy 1?3 cm, zacieranym następnie na gładko (Fot. 11.). Te same pustaki wykorzystuje się do budowy ogrodzeń.
Fot. 11. Widok powierzchni ściennych pustaków betonowych, na które oddziaływało korozyjne środowisko nadmorskie.
|
Fot. 12. Typowy dach żelbetowy malowany farbą nawierzchniową.
|
Konstrukcja dachu jest bardzo różna materiałowo, od typowej konstrukcji ciesielskiej, przez spawaną z profili stalowych, do żelbetowej, płytowej, wylewanej na mokro. Pokrycie dachów wykonuje się jako papowe, z dachówki bitumicznej lub z płyt falistych (bezazbestowych). Najpopularniejszym zabiegiem jednak jest pomalowanie farbą chlorokauczukową dachu żelbetowego, jak również pokrycie dachu strzechą trzcinową (Fot. 12 i 13.).
W przeciętnym budownictwie mieszkaniowym Dominikany stolarkkę okienną i drzwiową stanowią jednoszybowe mało szczelne drewniane okna i drzwi balkonowe lub nie jest ona wcale wykonywana. W obiektach bardziej reprezentacyjnych, takich jak hotele i pensjonaty, stosuje się aluminiowe okna i przesuwne drzwi balkonowe, najczęściej przy wyjściu na zadaszone balkony lub tarasy. Powierzchnie wspólnego użytku, takie jak recepcje i halle, pozostają bez zamontowanej stolarki okiennej i drzwiowej. Co najwyżej stosuje się drzwiowe rolety p/słoneczne, które pełnią także zadanie osłony p/deszczowej.
Fot. 13. Budynek kryty strzechą.
|
Fot. 14. Drewniane legary podłogi wentylowanej.
|
Wykończenie wewnętrzne realizowanych obiektów to najczęściej malowanie na tynkach cementowo-wapiennych i cementowych. Kładzie się też płytki ceramiczne ścienne i posadzkowe. Podłogę powszechnie stanowi warstwa betonu. W bardziej luksusowych obiektach wykonuje się podłogi wentylowane na legarach drewnianych (Fot. 14.).
W hotelach, bungalowach i pensjonatach każdy pokój obowiązkowo wyposażony jest w dość głośno pracujące indywidualne urządzenie klimatyzacyjne o mocy ok. 1000 do 1500 W.
Analizując współczynnik przenikania ciepła K typowej ściany zewnętrznej, który szacunkowo wynosi ok. 3.5 W/m2 K oraz widząc brak docieplenia w stropodachu, dochodzimy do wniosku, że prowadzi to do dużej energochłonności tychże obiektów. Wydaje się, że zastosowanie w przegrodach materiałów termoizolacyjnych mogłoby istotnie poprawić warunki termiczne oraz zmniejszyć hałas w pomieszczeniu. Przyczyniłoby się to także do zmniejszenia energochłonności dominikańskich budynków.
Fot. 15. Elektryczne przyłącze z licznikiem w jednej z rezydencji mieszkalnych.
|
Fot. 16. Przyłącze elektryczne przeciętnego budynku mieszkalnego.
|
Ze względu na warunki klimatyczne (strefa nadmorska), istotnego znaczenia nabierają zjawiska korozji stali i betonu, objawiające się znacznym uszkodzeniem prętów zbrojeniowych i osłabieniem struktury betonu. Jednakże nie zauważa się, by ktokolwiek się tym przejmował.
Zdziwienia autorów wywołał sposób (zewnętrznego!) prowadzenia instalacji elektrycznej i metoda wykonania przyłącza elektrycznego do obserwowanych budynków. Niezależnie od ich rodzaju, przyłącze ma charakter linii napowietrznej z licznikiem na zewnętrznej płaszczyźnie ściany frontowej i z pajęczyną przewodów (Fot. 15 i 16).
Obserwując, na przykładzie Dominikany, przeciętne budownictwo w ciepłej strefie klimatycznej można stwierdzić, że istotnymi jego wyróżnikami są:
? niewysoki poziom tego, co można by nazwać kulturą techniczną, co prowadzi do niskiej jakości danych realizacji;
? ze względu na bardzo niski jednostkowy koszt robocizny olbrzymi udział tzw. robót prostych (ręcznych) na placu budowy;
? niska dbałość o jakość wykonywanych robót, co szczególnie widoczne jest na etapie robót wykończeniowych, pomimo że można wskazać na przypadki wysokiej jakości i standardu robót w obiektach hotelowych wysokich klas (5 gwiazdkowych);
? pomijanie w kategorii kosztów warunków klimatycznych, co wiąże się np.: ze znacznymi kosztami energii potrzebnej do chłodzenia pomieszczeń i utrzymaniem odpowiedniego mikroklimatu.
dr inż. Błażej Zgoła
dr inż. Tomasz Błaszczyński
Politechnika Poznańska
autor zdjęć: Błażej Zgoła
